Abyśmy mogli cieszyć się zdrowiem i dobrym samopoczuciem, każdej nocy powinniśmy przesypiać od 5 do 7 godzin. Nieprzerwany sen zapewnia odpowiednią regenerację całemu naszemu organizmowi. Dobrej jakości sen ma ogromne znaczenie przede wszystkim dla mózgu, który w ciągu dnia ulega niewielkim, ale systematycznym uszkodzeniom. Jaką rolę w naszym życiu pełni sen, dlaczego częste budzenie się w nocy utrudnia nam prawidłowe funkcjonowanie w ciągu dnia i jak zapewnić sobie spokojny sen?
Rola snu w organizmie człowieka
Niektórzy twierdzą, że sen to strata czasu. Potrafią pracować, uczyć się i bawić bez snu kilka dni, a nawet dłużej. Niestety badania wielu naukowców wskazują, że brak snu – nawet jeśli nieodczuwalny w chwili obecnej – może poważnie odbić się na naszym organizmie. W ciągu dnia, gdy nasz mózg jest aktywny, dochodzi w nim do mikrouszkodzeń. W nocy, gdy śpimy, nasz mózg się regeneruje, a przy okazji dochodzi do innych bardzo ważnych procesów.
Hipoteza synaptycznej homeostazy zakłada, że wszystko, czego nauczyliśmy się w ciągu dnia, zostaje utrwalone właśnie w trakcie snu. Ucząc się, wzmacniamy synapsy, czyli połączenia nerwowe. Sen pozwala im na odpoczynek, podczas którego wszystkie zapamiętane dane są przetwarzane. Z tego względu zaleca się, by przed ważnym egzaminem się wyspać, a powtórkę świeżo przyswojonego materiału rozpocząć dopiero następnego dnia.
Podczas snu komórki glejowe, odpowiedzialne za utrzymywanie porządku w komórkach nerwowych, usuwają niepotrzebne synapsy, przebudowując sieci połączeń między komórkami. Takie zmiany są potrzebne, jednak gdy pozbawimy się regularnego snu, komórki glejowe nadrabiają zaległości i usuwają zbyt wiele synaps. Skutkować może to rozwinięciem się choroby Alzheimera, demencji starczej i innych chorób neurologicznych.
Budzenie się w nocy – przyczyny psychologiczne i fizjologiczne
Za częste budzenie się w nocy często odpowiedzialni jesteśmy my sami. Oglądanie telewizji, używanie smartfona czy kłótnia z partnerem przed snem nie sprzyjają dobremu wypoczynkowi. Aby szybko zasnąć i przespać spokojnie całą noc powinniśmy się zrelaksować. Pomóc w tym może dobra książka, cicho włączona muzyka relaksacyjna czy aromaterapia. Jeśli przed snem decydujemy się na trening, nie powinien on być bardzo intensywny – podczas wyczerpujących ćwiczeń wzrasta poziom adrenaliny i kortyzolu, czyli poziomu stresu.
Na jakość snu wpływa także odpowiednio dobrany materac oraz wygodna pościel. Wybierając materac do spania, uwzględnijmy jego twardość – dostosujmy ją do naszej wagi, naszego wzrostu oraz preferencji. Pamiętajmy także o częstej zmianie poszewek. Kryjące się w nich roztocza utrudniają sen nie tylko alergikom. Do przyczyn częstego wybudzania się zaliczyć możemy też choroby nerek i częstomocz, artretyzm i choroby stawów, bezdech, astmę, wady serca, choroby tarczycy, a także depresję czy urazy psychiczne. Osobom cierpiącym z powodu ciągłego budzenia się w nocy zaleca się także wykonanie badań na zawartość witamin z grupy B. Czasami odpowiednia suplementacja wystarczy, by każdą noc przesypiać nieprzerwanie, a rano wstawać wypoczętym i gotowym na nowe wyzwania.